Trong bối cảnh kinh doanh trực tuyến ngày càng phát triển, việc xây dựng một mô hình kinh doanh online hiệu quả không chỉ là xu hướng mà còn là yếu tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. Hãy cùng Mr.Tony Dzung tìm hiểu các mô hình kinh doanh online và các bước xây dựng mô hình giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh bền vững.

1. Mô hình kinh doanh online là gì?

Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và internet, mô hình kinh doanh online đã trở thành xu hướng tất yếu, giúp các doanh nghiệp tiếp cận khách hàng trên toàn cầu một cách dễ dàng. Vậy mô hình kinh doanh online là gì?

1.1. Định nghĩa về mô hình kinh doanh online

Mô hình kinh doanh online là hình thức kinh doanh mà các hoạt động như mua bán sản phẩm, cung cấp dịch vụ, quảng bá thương hiệu và giao dịch đều diễn ra thông qua internet. Doanh nghiệp có thể sử dụng các nền tảng trực tuyến như website, mạng xã hội hoặc các sàn thương mại điện tử để tiếp cận khách hàng và triển khai các chiến dịch kinh doanh.

Định nghĩa một cách đơn giản, mô hình kinh doanh online giúp doanh nghiệp không bị giới hạn về địa lý và thời gian, từ đó mang lại cơ hội tiếp cận khách hàng trên toàn cầu chỉ với một thiết bị kết nối internet. Điều này giúp cả doanh nghiệp lớn và những cá nhân khởi nghiệp có thể tham gia thị trường với chi phí thấp hơn so với kinh doanh truyền thống.

>> XEM THÊM: CHIẾN LƯỢC XÂY DỰNG MÔ HÌNH KINH DOANH BỀN VỮNG CHO STARTUP

1.2. Lợi ích và bất lợi của mô hình kinh doanh online

Kinh doanh online mang lại rất nhiều lợi ích nổi bật, giúp doanh nghiệp nhanh chóng mở rộng quy mô và tăng doanh thu chỉ trong thời gian ngắn. Điều này lý giải tại sao nhiều doanh nghiệp hiện nay ưu tiên xây dựng mô hình kinh doanh online để bắt kịp xu hướng số hóa.

• Chi phí thấp: Do không phải đầu tư quá nhiều vào mặt bằng hay các chi phí cố định khác, doanh nghiệp có thể tiết kiệm một khoản lớn chi phí vận hành.
• Thời gian linh hoạt: Mô hình kinh doanh online cho phép doanh nghiệp hoạt động 24/7, giúp tối ưu hóa doanh thu và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
• Dễ dàng quảng bá sản phẩm: Các kênh trực tuyến như mạng xã hội và công cụ tìm kiếm là nền tảng tuyệt vời để quảng bá sản phẩm, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nhiều khách hàng mục tiêu hơn.

Bên cạnh các lợi ích, việc kinh doanh online cũng tồn tại nhiều thách thức đòi hỏi doanh nghiệp cần có chiến lược phát triển bền vững và khả năng quản lý rủi ro tốt. Để xây dựng mô hình kinh doanh online hiệu quả, người làm chủ cần trang bị kiến thức về marketing, công nghệ và dịch vụ khách hàng.

• Cạnh tranh cao: Số lượng người tham gia kinh doanh online rất lớn, dẫn đến sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các doanh nghiệp.
• Phụ thuộc vào nền tảng công nghệ: Nếu gặp các sự cố như lỗi hệ thống hoặc gián đoạn mạng, việc kinh doanh có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
• Khó tạo dựng niềm tin: Khách hàng không thể trực tiếp trải nghiệm sản phẩm trước khi mua, vì vậy việc xây dựng uy tín và niềm tin là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp online.

2. Các mô hình kinh doanh online hiệu quả và phổ biến hiện nay

Hiện nay, một số mô hình online đã không còn xa lạ gì với các nhà kinh doanh. Với những lợi ích cực kỳ phù hợp cho việc khởi đầu kinh doanh online, dưới đây là một số mô hình kinh doanh online hiệu quả và được rất nhiều nhà khởi nghiệp sử dụng:

2.1. Mô hình kinh doanh online trên sàn thương mại điện tử

Mô hình kinh doanh trên sàn thương mại điện tử là mô hình người bán hàng bán trực tiếp sản phẩm/dịch vụ cho khách hàng trên các sàn thương mại điện tử (Ví dụ: Tiki, Lazada, Shopee,...). Hiện mô hình này ngày càng trở nên phổ biến do các lợi ích về giá cả, thời gian và đa dạng lựa chọn. 

Với mô hình này, doanh nghiệp không cần đầu tư quá nhiều vào công nghệ hay marketing, mà chủ yếu tập trung vào nguồn hàng và tối ưu hóa dịch vụ khách hàng. Các sàn TMĐT cung cấp sẵn các công cụ hỗ trợ quản lý gian hàng, thanh toán và vận chuyển, giúp người bán dễ dàng vận hành kinh doanh hơn.

Tuy nhiên, để thành công, người khởi nghiệp cần nắm vững một số yếu tố quan trọng giúp tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh. Dưới đây là các chiến lược thiết yếu để triển khai mô hình này một cách hiệu quả:

• Lựa chọn sản phẩm phù hợp: Nên ưu tiên các sản phẩm có nhu cầu cao, dễ bảo quản và có biên lợi nhuận tốt. Ngoài ra, việc lựa chọn sản phẩm khác biệt hoặc tạo ra giá trị gia tăng sẽ giúp tăng khả năng cạnh tranh.
• Đầu tư vào hình ảnh và nội dung mô tả sản phẩm: Hình ảnh sản phẩm cần rõ nét, chuyên nghiệp, và nội dung mô tả phải chi tiết, hấp dẫn để thu hút khách hàng và tăng khả năng chốt đơn.
• Xây dựng dịch vụ khách hàng tốt: Phản hồi nhanh chóng các câu hỏi và khiếu nại của khách hàng giúp tăng tỷ lệ hài lòng và giữ chân khách hàng quay lại mua hàng.
• Sử dụng các công cụ quảng bá của sàn TMĐT: Các sàn TMĐT thường cung cấp nhiều công cụ quảng cáo như Flash Sale, Ads nội bộ hoặc các chương trình khuyến mãi. Sử dụng hiệu quả các công cụ này giúp doanh nghiệp tăng doanh số đáng kể.
• Theo dõi và phân tích dữ liệu: Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu để theo dõi hiệu quả bán hàng, điều chỉnh chiến lược giá và tối ưu hóa gian hàng nhằm đạt kết quả tốt nhất.

2.2. Kinh doanh online Affiliate Marketing

Affiliate Marketing (tiếp thị liên kết) là mô hình kinh doanh online mà ở đó nhà khởi nghiệp có thể kiếm tiền bằng cách quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ của người khác thông qua các đường link. Khi khách hàng thực hiện hành động như nhấp vào liên kết, đăng ký hoặc mua sản phẩm thông qua link mà doanh nghiệp cung cấp, từ đó chủ doanh nghiệp sẽ nhận được một khoản hoa hồng.

Trong mô hình này, người khởi nghiệp không cần phải sở hữu sản phẩm hay lo lắng về việc lưu kho, vận chuyển hay chăm sóc khách hàng. Thay vào đó, nhiệm vụ của người làm chủ là tìm kiếm khách hàng tiềm năng và thúc đẩy họ thực hiện các hành động có lợi cho nhà cung cấp sản phẩm. 

Để thành công với mô hình Affiliate Marketing cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Chọn sản phẩm và nhà cung cấp uy tín: Lựa chọn sản phẩm phù hợp với thị trường ngách đang nhắm đến và tìm kiếm những nhà cung cấp có chính sách hoa hồng hấp dẫn, minh bạch về điều kiện thanh toán.
• Xây dựng nội dung chất lượng: Nội dung là yếu tố cốt lõi giúp thu hút và giữ chân khách hàng. Việc cung cấp nội dung hữu ích, trung thực và mang lại giá trị sẽ gia tăng khả năng khách hàng nhấp vào liên kết và thực hiện hành động.
• Tối ưu hóa kênh quảng bá: Doanh nghiệp có thể quảng bá qua nhiều kênh như blog, YouTube, mạng xã hội, email marketing hoặc chạy quảng cáo. Người khởi nghiệp nên chọn kênh phù hợp với khách hàng mục tiêu và liên tục tối ưu hóa hiệu quả từng kênh.
• Theo dõi và phân tích hiệu quả: Sử dụng các công cụ theo dõi như Google Analytics hoặc các dashboard do nhà cung cấp liên kết cung cấp để phân tích hiệu quả từng chiến dịch. Điều này giúp chủ doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược kịp thời để đạt được kết quả tốt hơn.

Theo Mr.Tony Dzung nhận định: “Affiliate Marketing không phải là mô hình “làm giàu nhanh” mà cần thời gian để xây dựng uy tín, nội dung và cộng đồng khách hàng. Hãy luôn cập nhật xu hướng mới, học hỏi từ các chuyên gia trong ngành để cải thiện hiệu suất.”

2.3. Hình thức kinh doanh Dropshipping 

Dropshipping là mô hình kinh doanh online mà người bán không cần phải sở hữu hàng hóa hay quản lý kho bãi. Thay vào đó, khi nhận được đơn hàng từ khách, người bán sẽ chuyển đơn hàng và thông tin khách hàng đến nhà cung cấp (nhà sản xuất hoặc nhà bán buôn) và nhà cung cấp sẽ trực tiếp đóng gói và giao hàng đến tay khách. Người bán chỉ cần tập trung vào việc tiếp thị, thu hút khách hàng và chăm sóc hậu mãi.

Điểm đặc biệt của mô hình kinh doanh online Dropshipping là người bán không cần vốn lớn để nhập hàng trước, đồng thời loại bỏ được nhiều rủi ro liên quan đến việc tồn kho hay hàng hóa lỗi thời. Chính vì thế, đây là mô hình lý tưởng cho những ai muốn bắt đầu kinh doanh với chi phí thấp. Tuy nhiên, đi kèm với ưu điểm là sự phụ thuộc lớn vào nhà cung cấp, đòi hỏi người bán phải tìm được đối tác đáng tin cậy. 

Để triển khai tốt mô hình kinh doanh này, nhà khởi nghiệp có thể tham khảo 1 vài chia sẻ của Mr.Tony Dzung:

• Chọn sản phẩm và thị trường ngách: Hãy bắt đầu với một thị trường ngách cụ thể thay vì cố gắng bán mọi thứ. Việc tập trung vào một nhóm sản phẩm sẽ giúp dễ dàng xây dựng thương hiệu và tối ưu hóa chiến lược tiếp thị.
• Tìm kiếm nhà cung cấp uy tín: Do doanh nghiệp hoàn toàn phụ thuộc vào nhà cung cấp về chất lượng sản phẩm và thời gian giao hàng, việc chọn nhà cung cấp đáng tin cậy là điều rất quan trọng. Hãy kiểm tra kỹ các chính sách vận chuyển, đổi trả và đánh giá của khách hàng trước khi hợp tác.
• Xây dựng kênh bán hàng chuyên nghiệp: Một website hoặc gian hàng chuyên nghiệp, dễ sử dụng và có trải nghiệm người dùng tốt sẽ tăng tỷ lệ chuyển đổi. Nhà khởi nghiệp cũng có thể tận dụng các nền tảng TMĐT hoặc mạng xã hội để tiếp cận khách hàng dễ dàng hơn.
• Tối ưu hóa chiến lược marketing: Do mô hình này phụ thuộc lớn vào việc thu hút khách hàng, doanh nghiệp cần đầu tư vào các chiến dịch marketing như chạy quảng cáo Facebook, Google Ads hoặc SEO cho website. Sử dụng nội dung hấp dẫn và hình ảnh bắt mắt để tăng hiệu quả tiếp thị.
• Quản lý dịch vụ khách hàng tốt: Mặc dù không trực tiếp xử lý hàng hóa, nhưng người làm chủ vẫn là người chịu trách nhiệm chính với khách hàng. Việc phản hồi nhanh chóng các thắc mắc và giải quyết khiếu nại hiệu quả sẽ giúp xây dựng uy tín và duy trì lòng tin của khách hàng.

2.4. Mô hình kinh doanh online kinh doanh quảng cáo

Kinh doanh online quảng cáo là mô hình kinh doanh dựa trên việc tạo ra thu nhập thông qua việc bán không gian quảng cáo trên các nền tảng trực tuyến như website, blog, kênh YouTube hoặc trang mạng xã hội. Trong mô hình này, nhà xuất bản nội dung (publisher) sẽ cung cấp nội dung hữu ích hoặc hấp dẫn, thu hút lượng lớn người dùng truy cập. Sau đó, họ hợp tác với các nhà quảng cáo hoặc tham gia các mạng quảng cáo như Google AdSense để phân phối quảng cáo đến người dùng của mình.

Thu nhập từ mô hình này thường đến từ hai hình thức chính: trả tiền theo số lượt nhấp chuột (CPC – Cost Per Click) hoặc trả tiền theo số lượt hiển thị (CPM – Cost Per Mille). Các doanh nghiệp hoặc cá nhân có thể thành công với mô hình này nếu họ xây dựng được nền tảng có lượng truy cập lớn và nội dung chất lượng cao. Điểm hấp dẫn của mô hình này là khả năng tạo thu nhập thụ động lâu dài khi nền tảng đã có lượng người dùng ổn định.

2.5. Kinh doanh qua các mạng xã hội

Kinh doanh qua mạng xã hội là hình thức kinh doanh trực tuyến sử dụng các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, và Zalo để quảng bá và bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Người bán tận dụng tính tương tác cao của mạng xã hội để tiếp cận khách hàng nhanh chóng thông qua các bài đăng, video hoặc livestream. Điểm mạnh của mô hình này là khả năng khởi nghiệp với chi phí thấp, phù hợp với cá nhân và doanh nghiệp nhỏ.

Để thành công với mô hình này, nhà khởi nghiệp cần lưu ý những điều sau:

• Chọn đúng nền tảng: Tùy vào sản phẩm và đối tượng khách hàng để chọn mạng xã hội phù hợp như TikTok cho giới trẻ, LinkedIn cho dịch vụ B2B.
• Đầu tư vào nội dung: Nội dung chất lượng, hấp dẫn và cập nhật thường xuyên sẽ thu hút khách hàng hiệu quả.
• Sử dụng quảng cáo trả phí: Tận dụng các công cụ quảng cáo giúp mở rộng phạm vi tiếp cận nhanh chóng.
• Tương tác thường xuyên: Chăm sóc khách hàng qua bình luận và tin nhắn để xây dựng lòng tin.

2.6. Mô hình kinh doanh online qua MMO (Make Money Online)

MMO (Make Money Online) là mô hình kinh doanh trực tuyến mà cá nhân hoặc tổ chức tạo ra thu nhập từ các hoạt động trực tuyến như tiếp thị liên kết (Affiliate Marketing), dropshipping, viết blog, tạo nội dung trên YouTube,... Khác với các mô hình truyền thống, người tham gia MMO không nhất thiết phải sở hữu sản phẩm, mà có thể kiếm tiền từ việc quảng bá sản phẩm của người khác hoặc từ nội dung sáng tạo.

Điểm mạnh của mô hình MMO là khả năng tạo ra thu nhập thụ động, nghĩa là sau khi thiết lập hệ thống, doanh nghiệp có thể tiếp tục kiếm tiền mà không cần tham gia trực tiếp vào từng giao dịch. Hơn nữa, MMO không yêu cầu vốn lớn, phù hợp với mọi đối tượng, từ học sinh, sinh viên đến người đi làm muốn có thêm thu nhập. Tuy nhiên, để thành công, người tham gia cần đầu tư vào nội dung, xây dựng kênh quảng bá và kiên trì trong việc phát triển hệ thống.

Một ví dụ phổ biến là các YouTuber kiếm tiền từ quảng cáo thông qua chương trình đối tác của YouTube. Khi họ đăng tải video và thu hút lượt xem lớn, YouTube sẽ hiển thị quảng cáo trên video và chia sẻ doanh thu quảng cáo với họ. Ngoài ra, nhiều người viết blog về các lĩnh vực như du lịch, công nghệ cũng kiếm tiền từ quảng cáo Google AdSense hoặc các liên kết tiếp thị liên kết được đính kèm trong bài viết.

2.7. Mô hình kinh doanh online CTV (Cộng tác viên)

Mô hình kinh doanh online cộng tác viên (CTV) là hình thức kinh doanh mà cá nhân tham gia bán sản phẩm cho nhà cung cấp mà không cần nhập hàng hay lo về vận hành. CTV kiếm thu nhập dựa trên hoa hồng từ mỗi sản phẩm bán được. Ưu điểm của mô hình này là không cần vốn lớn và có thể linh hoạt về thời gian làm việc, phù hợp với người muốn kiếm thêm thu nhập.

3. Các bước xây dựng mô hình kinh doanh online hiệu quả

Trong thời đại số hóa, việc xây dựng một mô hình kinh doanh online hiệu quả là yếu tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. Để đạt được thành công, người khởi nghiệp cần tuân theo các bước dưới đây:

3.1. Xác định ý tưởng và mục tiêu kinh doanh

Bước đầu tiên trong việc xây dựng mô hình kinh doanh online hiệu quả là xác định ý tưởng kinh doanh. Ý tưởng này có thể bắt nguồn từ nhu cầu thực tế của thị trường, đam mê cá nhân hoặc những xu hướng mới đang thịnh hành. Chìa khóa để đảm bảo ý tưởng kinh doanh đáp ứng nhu cầu là tìm được điểm khác biệt, mang lại giá trị cho khách hàng.

Sau khi xác định được ý tưởng, việc thiết lập mục tiêu kinh doanh rõ ràng là yếu tố quan trọng để định hướng cho toàn bộ hoạt động kinh doanh. Mục tiêu này có thể bao gồm doanh thu kỳ vọng, số lượng khách hàng mong muốn, hoặc thị phần cần chiếm lĩnh. Mục tiêu rõ ràng giúp doanh nghiệp đo lường được kết quả và đề ra những quyết định phù hợp trong quá trình thực hiện.

3.2. Nghiên cứu thị trường và khách hàng mục tiêu

Nghiên cứu thị trường giúp chủ doanh nghiệp hiểu rõ nhu cầu của khách hàng, xu hướng mua sắm và đối tượng khách hàng mục tiêu. Việc nghiên cứu bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích hành vi mua sắm và tìm kiếm cơ hội kinh doanh.

Có nhiều cách để nghiên cứu thị trường, bao gồm khảo sát trực tiếp khách hàng, thu thập dữ liệu từ các báo cáo ngành hoặc sử dụng các công cụ online như Google Trends, Social Listening. Việc xác định đúng khách hàng mục tiêu sẽ giúp xây dựng chiến lược marketing phù hợp và gia tăng khả năng chốt đơn.

3.3. Phân tích cạnh tranh và đánh giá mức độ khả thi

Việc phân tích cạnh tranh giúp doanh nghiệp biết được ai là đối thủ chính trong lĩnh vực kinh doanh, học hỏi từ điểm mạnh và tránh những sai lầm của họ. Các bước phân tích bao gồm:

• Xác định đối thủ cạnh tranh trực tiếp và gián tiếp: Ai là người cùng cung cấp sản phẩm, dịch vụ như bạn?
• Phân tích điểm mạnh (Strengths) và điểm yếu (Weaknesses): Điểm nào doanh nghiệp có thể học hỏi hoặc tận dụng?
• Xem xét cơ hội gia nhập thị trường: Liệu thị trường còn đủ sức chứa cho sản phẩm, dịch vụ mới không?

3.4. Xác định kênh phân phối online và phân bổ ngân sách

Việc xác định kênh phân phối là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng đúng cách và tăng doanh thu. Sau khi chọn kênh, người làm chủ cần phân bổ ngân sách cho từng hoạt động như quảng cáo, khuyến mãi, và chi phí vận hành.

Các kênh phân phối online phổ biến bao gồm:

• Website bán hàng: Là kênh chính giúp xây dựng hình ảnh thương hiệu chuyên nghiệp.
• Sàn thương mại điện tử: Shopee, Lazada, Tiki giúp tiếp cận nhanh chóng lượng lớn khách hàng tiềm năng.
• Mạng xã hội: Facebook, Instagram, TikTok là kênh quảng bá hiệu quả nhờ khả năng tương tác cao.
• Email marketing: Duy trì mối quan hệ khách hàng và gia tăng tỷ lệ mua lại.

>> XEM THÊM: TỐI ƯU HÓA QUẢNG CÁO FACEBOOK ĐỂ CẢI THIỆN DOANH THU

3.5. Triển khai các chiến dịch marketing online

Triển khai marketing online là bước quảng bá sản phẩm, thu hút khách hàng và tăng doanh thu. Các chiến dịch phổ biến bao gồm:

• SEO (Search Engine Optimization): Tối ưu hóa website để tăng thứ hạng trên các công cụ tìm kiếm như Google.
• Quảng cáo trả phí: Sử dụng Google Ads, Facebook Ads, Instagram Ads để nhanh chóng tiếp cận khách hàng mục tiêu.
• Content marketing: Tạo nội dung giá trị như bài viết blog, video, infographic nhằm thu hút khách hàng tự nhiên.
• Social media marketing: Sử dụng các kênh mạng xã hội như Facebook, TikTok, Instagram để quảng bá và tăng tương tác.

Xây dựng mô hình kinh doanh online hiệu quả đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ việc nghiên cứu thị trường, phân tích cạnh tranh đến tối ưu hóa các kênh marketing. Với những mô hình và các bước cụ thể được trình bày trong bài viết, nhà khởi nghiệp hoàn toàn có thể biến ý tưởng kinh doanh của mình thành hiện thực và đạt được thành công bền vững.